1. SaÄŸlık Hizmetlerinden Adalet ve Hakkaniyet Ä°lkeleri Çerçevesinde Faydalanma Hakkı

Her birey saÄŸlık ihtiyaçlarının karşılanması için saÄŸlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir. SaÄŸlık hizmetleri, herkes için eÅŸit ulaşılabilirlikte ve sürekli olmalı; ayırımsız ve maddi, insani, finansman kaynaklarından bağımsız olarak hizmet verilen toplum için mevcut olmalıdır.

Kadın veya erkek herkesin insan olması dolayısıyla sağlık hizmetinden yararlanma hakkı vardır.

Herkes kendi yaşamını belirleme hakkına sahiptir.

Herkes fiziksel ve ruhsal bütünlüÄŸe sahip olmaya ve kiÅŸi olarak güvenli bir yaÅŸam sürdürme hakkına sahiptir.Hasta, hem teknik standartlar hem de saÄŸlık personeli ile hastalar arasındaki insani iliÅŸkiler bakımından kaliteli hizmet alma hakkına sahiptir.

Herkes ihtiyacı olan sağlık desteğine kolayca ulaşabilmelidir.

Herkes hastalıkların önlenmesi ve saÄŸlık bakımı için yeterli ölçüde çaba gösterilerek saÄŸlığının korunması ve kendisi için edinilebilir en yüksek saÄŸlık seviyesine kavuÅŸma fırsatı hakkına sahiptir.

SaÄŸlık hizmetleri herkese eÅŸit olarak verilmeli ve hastalığın türü, zamanı, ikamet yeri veya mali kaynaklar konusunda ayrım yapılmamalıdır.

Ekonomik veya mali durumlardan bağımsız olarak(gerekçeler dikkate alınmadan) her birey uluslararası standartlara göre, yeniliklerden -teÅŸhis prosedürleri dahil olmak üzere- yararlanma hakkına sahiptir.

2. EÅŸitlik Ä°çinde Hizmete UlaÅŸma Hakkı

Irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düÅŸünce, felsefi inanç, ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınmadan hizmet almaya hakkı vardır.

3. Bilgi Talep Edebilme Hakkı

• SaÄŸlık servisleri ve bu servislerin en iyi nasıl kullanacağı konusundaki bilgi herkes için ulaşılabilir olmalıdır.
• Hastalar, durumları ile ilgili tıbbi gerçekleri, önerilen tıbbi giriÅŸimleri ve her bir giriÅŸimin potansiyel risk veya yararlarını, önerilen giriÅŸimlerin alternatiflerini, tedavisiz kalmanın sonucunu, tanı, hastalığın ve tedavinin gidiÅŸi konularını içerecek ÅŸekilde saÄŸlık durumları konusunda tam olarak bilgilenme hakkına sahiptir. Herhangi bir baÅŸka kuruma sevk ya da nakil durumlarında, (acil bir durum yoksa) kiÅŸiye ayrıntılı bilgi verilmesi gerekmektedir.
• Bilgilendirme, yalnızca bilgi vermemenin hasta üzerine açık ve olumlu bir etkisinin olacağına inanmak gibi geçerli bir nedenin olduÄŸu zamanlarda kısıtlanabilir.
• Bilgi, hastanın anlama kapasitesine uygun bir yolla ve yabancı teknik terminoloji kullanımını en aza indirerek iletilmelidir. Hasta ortak dil konuÅŸamıyorsa çeviri yapılabilir.
• Hastalar kesin olarak belirttikleri takdirde bilgilendirilmeme hakkına sahiptirler.
• Hastalar kendi yerlerine kimin bilgilendirileceÄŸini seçme hakkına sahiptir.
• Hastalar ikinci bir görüÅŸ alma imkânına sahip olmalıdır.
• SaÄŸlık kurumuna kabul edilen hastalar, kendilerine bakan saÄŸlık personelinin kimliÄŸi, mesleki durumu, o kurumda kaldığı ve bakıldığı sürece uyacağı kurallar ve rutin iÅŸlemler konularında bilgilendirilmelidir
• Hastalar, saÄŸlık kurumundan taburcu edildiklerinde tanıları, tedavileri ve bakımlarını içeren bir yazılı özet alma ve isteme imkânına sahiptir.
• SaÄŸlık hizmetleri ile ilgili bilgilerin kolay ulaşılır olması gerekir, bürokratik engellerin kaldırılıp, saÄŸlık elemanlarının eÄŸitilmesi ve bilgi materyallerinin hazırlanıp dağıtılması saÄŸlanmalıdır.
• Her birey, bilimsel araÅŸtırma, ilaç tedavisi ve teknolojik yenilikler ile ilgili bilgi alma hakkına sahiptir.

4. SaÄŸlık KuruluÅŸunu Seçme ve DeÄŸiÅŸtirme Hakkı

• Hasta, saÄŸlık kurum ve kuruluÅŸunu seçme hakkına sahiptir. Mevzuat ile belirlenmiÅŸ sevk sistemine uygun olmak ÅŸartı ile hasta saÄŸlık kuruluÅŸunu deÄŸiÅŸtirebilir.
• Ancak, kuruluÅŸu deÄŸiÅŸtirmenin hayati tehlikeye yol açıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaÅŸmayacağı hususlarında, hastanın tabip tarafından aydınlatılması ve hayati tehlike bakımından tıbben sakınca görülmemesi esastır.

5. Personeli Tanıma, Seçme ve DeÄŸiÅŸtirme Hakkı

• Hastaya talebi halinde, kendisine saÄŸlık hizmeti verecek veya vermekte olan doktorların ve diÄŸer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir.
• Mevzuat ile belirlenmiÅŸ usullere uyulmak ÅŸartı ile hastanın, kendisine saÄŸlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi deÄŸiÅŸtirme hakkı vardır.

6. Bilgi İsteme Hakkı

• SaÄŸlık durumu ile ilgili her türlü bilgiyi sözlü veya yazılı olarak istemeye hakkı vardır.

7. Mahremiyete Saygı Gösterilmesi ve Bunu Talep Hakkı

• Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Her türlü tıbbi müdahale, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir. Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez. Hastaya ait bu bilgiler, yalnızca hastanın açık izni veya mahkemenin kesin isteÄŸi üzerine açıklanabilir. Hastanın tedavisi ile ilgili diÄŸer saÄŸlık personeline ihtiyaç söz konusu olduÄŸunda hastanın onayı olduÄŸu varsayılarak davranılır.
• Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın tıbbi ameliyata tabi tutulamaz.
• AraÅŸtırma ve eÄŸitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz.
• Hastanın tanı, tedavi ve bakımı için gerekli olmadıkça ve ek olarak hasta izin vermedikçe hastanın özel ve aile hayatına girilemez.
• Tıbbi giriÅŸimler ancak kiÅŸinin özel hayatına saygı gösterilmesi durumunda yapılabilir. Bunun anlamı önerilen giriÅŸimin hastanın onayı veya isteÄŸine göre ve kiÅŸinin ihtiyacı durumunda yapılabilecektir.
• SaÄŸlık kurumlarına baÅŸvuran hastalar, özellikle saÄŸlık personelinin kiÅŸisel bakımlarını veya muayene ve tedavilerini yapacağı durumda kurumların özel hayatlarının korunmasını saÄŸlayan fiziksel özelliklere sahip olmasını bekleme hakkına sahiptirler.

8. Tıbbi Müdahalede Hastanın Rıza ve Ä°zin Hakkı

• Hastanın bilgilendirilmiÅŸ onayı herhangi bir tıbbi giriÅŸimin ön koÅŸuludur.
• Hasta tıbbi giriÅŸimi reddetme veya durdurma hakkına sahiptir. Reddedilen veya durdurulan tıbbi giriÅŸimin getireceÄŸi sonuçlar hastaya dikkatli bir ÅŸekilde açıklanmalıdır.
• Hastanın iradesini beyan etmesinin mümkün olmadığı ve acilen tıbbi giriÅŸim yapılması gereken durumlarda, daha önceden bu giriÅŸimi reddettiÄŸini gösteren bir açıklaması yoksa hastanın onayı varsayılarak giriÅŸim yapılabilir.
• Hastanın yasal temsilcisinin onayının gerektiÄŸi ve önerilen giriÅŸimin acil olduÄŸu durumda eÄŸer temsilcinin onayı zamanında alınamıyorsa tıbbi giriÅŸim yapılabilir.
• Yasal temsilcinin onayı gerektiÄŸi zaman, hastalar (çocuk veya eriÅŸkin olsun) durumlarının izin verdiÄŸi ölçüde yine de karar alma sürecine dâhil edilmelidir.
• Yasal temsilcinin onay vermeyi reddettiÄŸi durumda, doktor veya diÄŸer saÄŸlık personelinin görüÅŸü giriÅŸimin hastayı ilgilendirdiÄŸi yolunda ise, karar mahkemeye veya hakem heyeti benzeri mercie bırakılmalıdır.
• Ä°nsan vücudunun bütün parçalarının kullanımı ve korunması için hasta onayı gereklidir. Tanı, tedavi ve hasta bakımı için madde kullanımı gereken durumlarda onay varsayılarak davranılabilir
• Klinik çalışmalara katılım için hastanın bilgilendirilmiÅŸ onayına ihtiyaç vardır.
• AraÅŸtırmacı kurum ya da kiÅŸiler sonuçta oluÅŸabilecek zarardan dolayı maddi manevi tazminat ödemekle sorumludurlar.
• Hiç kimse; Bakanlığın izni ve kendi rızası bulunmaksızın, tecrübe, araÅŸtırma veya eÄŸitim amaçlı hiçbir tıbbi müdahale konusu yapılamaz.
• Hastanın bilgilendirilmiÅŸ onayı) bilimsel araÅŸtırmalarda dahil edilmesi için önkoÅŸuldur. Bütün araÅŸtırma protokolleri uygun etik kurul onayı iÅŸlemlerinden geçirilmelidir. Bu gibi araÅŸtırmalar, yasal temsilcisinin onayı olmadıkça ve hastayı ilgilendirmedikçe kendi iradesini beyan edemeyen hastalarda yapılmamalıdır.
• Bu konuyla ilgili bir istisna, önemli bir deÄŸeri olan, alternatif yöntemleri olmayan ve baÅŸka araÅŸtırma öznesi bulunmayan araÅŸtırmalardır. Böyle bir durumda risk ve/veya yük çok azsa, kiÅŸinin itirazı yoksa hastanın saÄŸlığına doÄŸrudan bir yararı olmasa da kapasite eksikliÄŸi olan bireyler gözleme dayalı araÅŸtırmalara dâhil edilebilir.
• KiÅŸi istediÄŸi zaman yazılı onay bile vermiÅŸ olsa herhangi bir durumda araÅŸtırmayı terk edebilme hakkına sahiptir.
• AraÅŸtırmayı yürüten kurum ve araÅŸtırmacılar, bireyin araÅŸtırma esnasında karşılaÅŸabileceÄŸi risklerden ve zararlardan sorumlu tutulurlar.

9. Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı
Tedaviyi reddetmeye veya durdurulmasını istemeye hakkı vardır. Ama kendisine bunun risk ve zararları anlatılmalıdır.

10. GüvenliÄŸin SaÄŸlanması ve Rahatlık Hakkı

• Herkesin, saÄŸlık kurum ve kuruluÅŸlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır.
• Bütün saÄŸlık kurum ve kuruluÅŸları, hastaların ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve saÄŸlanması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
• Kötü iÅŸleyen saÄŸlık hizmetlerinden, tıbbi yanlışlık ve hatalardan meydana gelen zararlardan her bir bireyin korunma hakkı vardır ve yüksek güvenlik standartlarını karşılayan saÄŸlık hizmetleri ve tedavilerinden de yararlanma hakkı vardır.
• Bu hakkın garantilenmesi(temini) için hastane ve saÄŸlık hizmetleri risk faktörlerini sürekli kontrol edip elektronik tıbbi cihazların uygun bir ÅŸekilde korunduÄŸu ve operatörlerin (bu cihazları kullananların) iyi eÄŸitilmiÅŸ olmasını temin etmelidir.
• DiÄŸer saÄŸlık profesyonelleri tedavinin bütün aÅŸamaları (evreleri) ve unsurlarının güvenliÄŸinden tam olarak sorumludur. Devamlı eÄŸitim alarak ve örnekleri inceleyerek tıp doktorları hata riskine karşı korunmayı saÄŸlamalıdır.
• Her birey hastalığının her evresinde (aÅŸamasında), mümkün olduÄŸu ölçüde acı ve sıkıntıdan korunma hakkına sahiptir. SaÄŸlık Hizmetleri, bu baÄŸlamda(bu amaçla) hastanın tedavisinin kolay ve rahat geçmesi için gerekli tedbirleri almalıdır.
• Her bireyin acı çekmeden insancıl bir son dönem bakımı alıp, insan onuruna yakışır bir ÅŸekilde rahat ölebilmesi için gereken yardımı alma hakkına sahiptir.

11. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı

• Kurumun düzenini bozmamak koÅŸuluyla dini vecibelerinizi yerine getirme hakkınız mevcuttur.
• Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet vermemek ÅŸartı ile hastaları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, saÄŸlık kurum ve kuruluÅŸlarında uygun zaman ve mekân belirlenir.
• Ä°fadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan hastalar için de, talep ÅŸartı aranmaksızın, dini inançlarına uygun olan din görevlisi çaÄŸrılır.

12. Hastanın Ziyaret Hakkı

• Kurum ve kuruluÅŸlarca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ziyaretçi kabul etmeye hakkı vardır.

13. Refakatçi Bulundurma Hakkı

• Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum imkânlarının elverdiÄŸi ve hastanın saÄŸlık durumunun gerektirdiÄŸi ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine baÄŸlı olarak, refakatçi bulundurulması istenebilir.

14. BaÅŸvuru ve Åžikâyet Hakkı

• Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, ÅŸikâyet ve dava hakları vardır.
• Hasta haklarının ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kuruluÅŸ aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davası açılabilir.
• Hastalar haklarına saygı gösterilmediÄŸini düÅŸündüklerinde, mahkemelere, hastanelerde hasta hakları kurullarına, tabip odalarına baÅŸvurabilirler.
• Hastaların ÅŸikayetlerinin deÄŸerlendirilmesi ve sonuç hakkında bilgilendirilmesi hakkı vardır.
• Sürekli hizmet gerektiÄŸi sürece saÄŸlık hizmetlerinden yararlanmaya hakkı vardır.